Pieniądze z KPO przesunięte. Pójdą na obronność

Decyzja Rady Ministrów oznacza, że addendum do KPO, które zostało zatwierdzone przez rząd 27 stycznia 2025 r., będzie uzupełnione w ramach trwającej obecnie rewizji. Dzięki temu możliwe będzie elastyczne przekierowanie środków finansowych z KPO na cele związane ze wzmacnianiem zdolności obronnych i utworzenie w tym celu Funduszu.

Przesunięcie środków z KPO na cele obronne jest spójne z priorytetami Komisji Europejskiej określonymi przez przewodniczącą Komisji Ursulę von der Leyen z 4 marca 2025 r. w postaci planu ReArm Europe. Zgodne jest także z konkluzjami Rady Europejskiej z 6 marca 2025 r., które wskazują na konieczność zwiększenia działań na rzecz wzmacniania odporności i zdolności obronnych państw członkowskich UE.

Cele Funduszu Bezpieczeństwa i Obronności

Środki Funduszu Bezpieczeństwa i Obronności będą przeznaczone na wzmocnienie zdolności obronnych i bezpieczeństwa Polski. Będą finansować infrastrukturę i sektory związane z produktami i technologiami podwójnego zastosowania (np. bezpieczne systemy komunikacyjne), infrastrukturę niezbędną do ochrony ludności i infrastruktury krytycznej (np. schrony, zabezpieczenia sieci energetycznych), a także badania i rozwój w obszarze bezpieczeństwa. Finansowane będą mogły być także modernizacja firm sektora wojskowego i bezpieczeństwa oraz cyberbezpieczeństwo, w szczególności dla samorządów.

Fundusz będzie miał możliwość inwestowania w ramach obszarów wsparcia wynikających z rozporządzenia dotyczącego Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF), w tym odporności i konkurencyjności gospodarki, zielonej i cyfrowej transformacji. Nie jest w tej chwili jasne czy z nowego Funduszu będą mogły być finansowane inwestycje w transport szynowy. Na nasze pytanie w tym zakresie resort odpowiedział, że "zakres funduszu jest jeszcze przedmiotem analiz i konsultacji z Komisją Europejską."

Beneficjentami FBiO będą mogły być m.in. jednostki samorządu terytorialnego, przedsiębiorstwa (w tym spółki Skarbu Państwa), a także jednostki naukowe oraz konsorcja tych podmiotów.

Finasowanie Funduszu Bezpieczeństwa i Obronności

Środki na program obronności i bezpieczeństwa w ramach Funduszu będą przekazywane w formie preferencyjnych, niskooprocentowanych pożyczek lub inwestycji kapitałowych częściowo umarzalnych, w zależności od tego, gdzie i jak będą inwestowane. Oprócz środków KPO, Fundusz będzie mógł być zasilany z innych źródeł, w tym ze środków polityki spójności. Za zarządzanie operacyjne Funduszu będzie odpowiadał Bank Gospodarstwa Krajowego.

Dzięki utworzeniu Funduszu będzie możliwe wykorzystanie środków KPO również po 2026 r.

Komitet Sterujący FBiO

Instytucją odpowiedzialną za realizację inwestycji będzie Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej.

Powstanie Komitet Sterujący, który będzie wypracowywał m.in. priorytety inwestycyjne i kryteria wyboru przedsięwzięć finansowanych z FBiO.

Uczestniczyć w nim będą: Ministerstwo Obrony Narodowej, Ministerstwo Aktywów Państwowych, Ministerstwo Cyfryzacji, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, Ministerstwo Rozwoju Technologii, Ministerstwo Infrastruktury oraz Ministerstwo Funduszy i Polityku Regionalnej.

Przekierowanie środków z programu Zielonej Transformacji Miast

Środki na Fundusz Bezpieczeństwa i Obronności w wysokości do 30 mld zł będą przekierowane z części środków Instrumentu Zielonej Transformacji Miast.

Przekierowanie środków na FBiO nie spowoduje, że samorządy nie będą mogły dalej korzystać z programu ZTM. Program zielonej transformacji miast będzie kontynuowany, a wnioski, które już wpłynęły oraz podpisane kontrakty będą realizowane. Należy także podkreślić, że samorządy będą wśród beneficjentów Funduszu – będą miały dostęp do finansowania potrzeb związanych z bezpieczeństwem swoich mieszkańców.

Dodatkowe środki dla przedsiębiorców

W przyjętym przez rząd dokumencie addendum uwzględniono także rozwiązania dotyczące przekazania wkładu z części dotacyjnej KPO do tzw. modułu krajowego w ramach programu InvestEU. Dzięki tej zmianie możliwe będą dodatkowe środki na inwestycje i działalność polskich przedsiębiorców.

Proponowany wkład KPO do InvestEU - ok. 830 mln zł (ok. 200 mln euro) ma formę pilotażu, z możliwością zwiększenia jesienią wysokości środków.

Harmonogram prac

Decyzja Rady Ministrów o przekierowaniu środków z KPO na Fundusz Bezpieczeństwa i Obronności umożliwi także niezwłoczne rozpoczęcie prac nad ustawą tworzącą FBiO.

Uruchomienie Funduszu nastąpi w III kwartale 2025 r. (publikacja naborów przez BGK, rozpoczęcie przyjmowania wniosków, zawieranie kontraktów, a następnie realizacja inwestycji).

Po przyjęciu addendum MFiPR przekaże do Komisji Europejskiej zaktualizowany dokument dotyczący rewizji KPO. Akceptacja nowego KPO przewidziana jest na 20 czerwca br.

Rewizja KPO

Oprócz zmian w zakresie FBiO i InvestEU w rewizję KPO wejdą inne zmiany, które lepiej dopasują specyfikę KPO do potrzeb polskiej gospodarki np. wymiana tachografów, termomodernizacja szkół.